Bij het coachen valt mij op hoezeer de dierenkaarten eigenschappen, behoeften, angsten of karaktertrekken verbeelden.

Dat vind ik echt een rotbeest, àààh, wat een lief koppie, wat een kracht hè, getver wat een ontzettende griezel, aan dát beest heb ik écht een hekel!

Leg de 60 Leren door Dieren kaarten van Hens van Soest op tafel en dit is wat je krijgt: ongefilterde meningen en uitroepen. Deze voorkeuren en afkeuren geven ongecensureerd inzicht in wat mensen doorgaans minder snel zullen zeggen. Dat is een belangrijke reden dat de kaarten zeer bruikbaar zijn als je snel wilt leren hoe de ander écht denkt. Ik heb de kaarten een kleine maand gebruikt als onderdeel van coachingsessies, informele bijeenkomsten en communicatieworkshops. Hier wat praktijkvoorbeelden.

”als papa leeuw is, is mama de tijger”

De deelnemers bestonden uit 6 kinderen in de leeftijd van 5 tot 10 jaar. Ze staan keurig rond de tafel met kaarten. “Welk dier vinden jullie het liefst?” vraag ik ze. “De goudvissen”, roept Nienke. “Want die hebben zo’n mooie kleur en ze zwemmen rondjes, dus ze kunnen alles zien en dat wil ik ook.” “Dit egeltje”, zegt Marijn, “en die muis want die wil ik vasthouden en dat is lekker zacht in mijn hand.” “Zijn er ook dieren die jullie een beetje eng vinden?” vraag ik, en verwacht dat ze de haaien en spinnen aanwijzen. Maar in plaats daarvan wijst Inez de uil aan. “Hij kijkt zo boos met van die ronde ogen”, griezelt ze. “En als jullie dan een van deze dieren zouden zijn. Wie zou je dan willen zijn?” vraag ik ze. “Ik wil dat konijntje zijn, want iedereen vindt die lief”, zegt Janneke. “Ik wil die ene pinguïn zijn, die zijn altijd samen”, zegt Jelle en wijst naar de kaart met een groep pinguïns. “En dit is mijn papa”. zegt Bob en hij pakt zonder dralen de Tijger. Voordat ik het kan vragen, pakt hij de Leeuwenkaart en zegt: “en dan is dit mama. Want als papa die leeuw is, dan is mama de tijger.”

echt kijken

Wat valt op? Kinderen kijken echt naar de afbeeldingen. Dus niet naar dat wat ze al weten over de dieren. Maar ze reageren ook op de wijze en de context waarop de dieren zijn gefotografeerd. Een pinguïn in een groep heeft het leuk vinden ze. Want die is niet alleen. Ze lijken vooral de wat markantere afbeeldingen te herkennen. En dan met name van de dieren die ze al kennen. Het aantal kaarten is eigenlijk iets te groot voor de jongere kinderen. Maar omdat ik het niet over mijn hart kon krijgen om dieren ‘uit de groep te gooien’, heb ze toch in hun totaliteit gebruikt.

vermoeid

Aan het einde van een communicatieworkshop leg ik de kaarten op een grote tafel. Het team is de hele dag bezig en behoorlijk vermoeid. Ze hebben de hele dag gewerkt aan hun communicatie met klanten. De deelnemers komen van verschillende vestigingen. In de loop van de dag hebben ze elkaar beter leren kennen. Ik vraag ze om voor elkaar een dierenkaart te kiezen die iets zegt over een kwaliteit die ze in de loop van de dag bij de ander hebben ervaren. Het is even stil, want dit is opeens iets heel anders dan waar ze de hele dag aan hebben gewerkt. Dan wordt er wat gegniffeld en heen en weer gekeken van de kaarten naar elkaar. “Oh ja, die klopt echt” wordt er gemompeld.

leuke beesten

Een enkele deelnemers kijkt een beetje benauwd. Dan vraag ik of ze tegenover degene willen staan over wie ze iets willen zeggen.

Deelnemer Hans, die al de hele dag haantje de voorste was, wil wel beginnen. Hij gaat tegenover Eva staan. Met de kikkerkaart in zijn handen. “Ik vind jou een kikker”, zegt Hans resoluut. Eva trekt een vies gezicht en zegt dat ze kikkers vies vindt. “Wil je uitleggen welke kwaliteiten daarbij horen?”, vraag ik. Hans zegt, “nou Eva, jij zat in een team waar het een poos moeilijk liep. Ik dacht eerlijk gezegd dat jij dus ook een moeilijke collega zou zijn. Maar ik heb vandaag gezien dat ik me heb vergist. Je kijkt en luistert heel aandachtig. En je durft iets van je te laten horen en dat vond ik fijn en ik weet niet waarom, maar ik vind kikkers gewoon hele leuke beesten. Nou ja, daarom dus.” De hele groep wordt er vrolijk van. Ze lijken opgelucht dat Hans zo eerlijk durft te zijn. Ik zie uit mijn ooghoek hoe Hannelore snel de Mierenkaart pakt. Ze gaat tegenover Annechien staan en laat haar de kaart zien: “Nou, voor mij ben jij een mier.” Annechien wordt er zichtbaar ongemakkelijk van. Hannelore zegt: “Je bent een harde werker, je helpt echt de hele groep en je bent iemand op wie je kunt bouwen. Zonder jou hadden we minder voor elkaar gekregen vandaag.”

zichzelf laten zien

Uiteindelijk blijkt dat alle deelnemers elkaar verrassen. De dieren die ze uitkiezen vertellen iets over hun eigen voor en afkeuren. Bovendien lijken de reacties op de keuzes een verdieping te geven aan de woorden van waardering. De dieren hebben een heel persoonlijke betekenis. Voor de één betekent een wolf gevaar, voor een ander staat het dier voor samenzijn of kracht. Door de dierenkaarten kost het mensen minder moeite om, op een veilige manier, iets van zichzelf te laten zien en over de ander te zeggen.

dienstbaar

Aan het einde van een coachingsgesprek vraag ik coachee Pieter met welk dier hij zich verwant voelt. Pieter gaat richting pensioen en zit in een zwaar proces. Hij is een grote, stoer uitziende man met een uitstraling die sterker is dan hij echt is. “Als je wilt vertellen wie je echt bent, welke dieren zou je dan uitkiezen?” vraag ik hem. Hij pakt de pinguïns (saamhorig), de olifant, (groot en betrouwbaar) het lieveheersbeestje (mooi en nuttig), de ijsbeer (sterk) en de Ekster (brutaal) “En wie ben je nou echt ten diepste”, vraag ik? Pieter zucht diep en pakt de olifant, de ekster en het lieveheersbeestje. “Dan ben ik dit. Groot, stevig aanwezig, maar ik ben ook klein en dienstbaar. Ik ben ook een schreeuwer, dat doe ik zodat niemand in de buurt durft te komen. Maar dat wil ik juist wel. Maar mensen zien ze alleen die olifant en horen die ekster. Ze zien niet dat lieveheersbeestje, omdat ie zo klein en stil is.”

spiegel

Bij het coachen valt mij weer op hoezeer de dierenkaarten eigenschappen, behoeften, angsten of karaktertrekken verbeelden. Wanneer coachees die zelf niet helder hebben, kunnen ze die wel herkennen in de dierenkaarten. Coachees worden met de kaarten uit hun comfortzone gehaald. Omdat de dierenkaarten als een reflecterende spiegel werken vormen ze een mooie bijdrage in het coachingsproces.

Esther de Charon de Saint Germain, coach/trainer en communicatieadviseur http://www.decharon.nl/