Het spel ‘Leren door dieren’ van Hens van Soest nodigt alleen al door het uiterlijk uit om gespeeld te worden. En dat niet alleen: ook om er een eigen spelvorm voor te bedenken!
Het spel ‘Leren door dieren’ nodigt alleen al door het uiterlijk uit om gespeeld te worden. Het begint al met het handzame en mooi vormgegeven doosje. In het doosje tref je 62 kleurige foto’s van 10x15cm aan van gewone huis-tuin-en-keuken dieren afgewisseld met exotisch ogende exemplaren. Achterop deze kaarten staat een beschrijving van het dier en een of enkele kenmerken.
Elf werkvormen
‘Leren door dieren, ontdek je kracht’ kan op verschillende manieren worden gebruikt. De auteurs bieden de lezer elf verschillende werkvormen aan, die zowel individueel kunnen worden gebruikt als in groepsverband. Daarnaast is er de mogelijkheid het e-book / praktijkboek bij te bestellen, waar per dier nog eens drie opdrachten staan (deze werkvormen zijn gericht op het groepsverband, individueel en fysiek). Samen met de elf werkvormen in het doosje krijg je als lezer 197 manieren aangeboden om te spelen. De fotokaarten zijn los van het boek te gebruiken; ik richt me in deze recensie dan ook verder op de fotokaarten.
Wat opvalt, is dat er ook een aantal werkvormen voor kinderen bij zit. Voor volwassenen is er onder andere de spelvorm ‘op welk dier lijk jij?’, waarbij ze kwaliteiten van het dier toeschrijven aan jezelf of aan medecursisten. Een andere interessante spelvorm is ‘herkennen en verdiepen’. Aan de hand van de beschrijving op de achterkant van de fotokaart zoeken de deelnemers kaarten voor elkaar. Deze keuze is gebaseerd op hoe de deelnemers elkaar zien. Welke rol heeft iemand binnen de aanwezige groep? Het leuke van deze opdracht is, dat je als het ware een dierentuin aan het bouwen bent. In de laatste stap van deze opdracht wordt gekeken welke rollen (en dus dieren) er ontbreken en in welke rollen misschien wel te veel mensen aanwezig zijn. Wat ik hier graag nog had willen zien, is een voorbeeld van hoe je dan verder gaat. Slechts de constatering dat er te veel leeuwen zijn en te weinig olifanten zal een team niet doen groeien.
Werkvormen delen
Hens van Soest nodigt de gebruikers van ‘Leren door dieren’ uit om hun ervaringen te delen en vragen andere werkvormen te delen. Dit inspireerde mij om te kijken op welke manier deze fotokaarten nog meer zijn in te zetten. Ik heb er voor gekozen om mijn cursisten voor te bereiden op de klassikale rollenspellen later op de dag. Voorafgaand aan het rollenspel heb ik ze gevraagd om twee kaarten voor zichzelf te kiezen: de eerste kaart verbeeldt hoe ze zichzelf voorafgaand aan het rollenspel voelen en de tweede kaart is de wens die de cursist heeft over hoe deze het rollenspel wil gaan doen. De kaarten hoefden ze pas na het rollenspel aan de medecursisten te tonen.
Doordat de cursisten zich achter het dier hebben kunnen verschuilen, was er veel openheid. Zo vergeleek een van de cursisten zich met een muis, maar zou ze liever haar nek uitsteken als een giraffe. Een andere cursist zag zichzelf als een reiger, afwachtend en op het juiste moment toeslaan. Ze zou liever een meeuw willen zijn die soepel door het rollenspel heen vliegt. Een bijzondere associatie was die van een cursist die de kaart met de foto van een wolf pakte. Haar uitleg was dat ze nauwelijks zenuwen had voor het rollenspel en dat dit door de groep kwam. De groep voelde voor haar als een roedel: samenzijn en als het nodig is samen huilen.
Doordat de cursisten een andere focus hadden dan het welbekende ‘zenuwachtig’ of ‘spannend’ verliepen de rollenspellen beter dan verwacht en werd het een uitdaging voor de cursisten om er voor te zorgen dat ze daadwerkelijk (in de buurt van) hun gekozen wens kwamen. Mooi!
Veiligheid en openheid
Deze bijzonder mooie kaartenset is een echte aanrader en zal ik zeker vaker gaan spelen. Mijn ervaring is dat de deelnemers zich kunnen verschuilen achter het dier, waardoor een bepaalde veiligheid en openheid ontstaat. De focus werd verlegd van angst naar uitdaging, waardoor ze werden uitgedaagd om de door hen zelf gekozen wens te realiseren. Heb je nog weinig ervaring hebt met het spelen van dit soort spellen? Dan biedt de handleiding houvast door middel van een duidelijke beschrijving en voorbeelden. Ben je echter al wat meer ervaren, dan kun je gaan experimenteren met andere inspirerende werkvormen.
Door Amber Zwartbol, communicatietrainer en opleider in de sociale zekerheid.
